انتشارات حماسۀ یاران یکی از ناشران فعال در حوزۀ دفاع مقدس و مقاومت استان قم است که نگاهی ویژه به شهدای این استان دارد. حسین کاجی، از رزمندگان و راویان دفاع مقدس، این مؤسسه را در سال 1393 تأسیس کرده و اکنون نیز مدیریت آن را بر عهده دارد. در این شماره از مجله، با مهدی قربانی، معاون فرهنگی این انتشارات، به گف توگو نشستیم تا با آثار و فعالی تهای این انتشارات آشنا شویم.

 

انتشارات حماسۀ یاران چه سالی مجوز گرفت و فعالیت خود را آغاز کرد؟

سال ۱۳۹۳ بود که مجوز نشر به نام آقای کاجی گرفته شد و در واقع، صاحب‌امتیاز ایشان هستند. ما به‌طور تخصصی در حوزۀ جهاد و شهادت فعالیت می‌کنیم. تا امروز توفیق داشته‌ایم 83 عنوان کتاب به چاپ برسانیم که برخی کتاب‌ها تا ده بار هم تجدید چاپ شده‌اند، یا تیراژی بیش از ده‌هزار نسخه داشته‌اند.

 

آیا برای مخاطب نوجوان هم کتابی منتشر کرده‌اید؟

پس از بررسی و جست‌وجو در خصوص موضوعاتی که می‌تواند امروزه برای نوجوانان مفید باشد، متوجه شدیم مسئله‌ای که در حال حاضر نوجوانان با آن درگیر هستند، موضوع چگونگی پرهیز از گناه، مبارزه با آن و به‌طور کلی، مسئلۀ خودسازی است. ماحصل این کنکاش‌ها، تولید و انتشار کتاب خودسازی به سبک شهدا شد که مناسب دانش‌آموزان هم هست.

خاطرات این کتاب با توجه به مراحل خودسازی در نظر عرفا تنظیم و چینش شده‌اند. در احوالات عرفا مشهور است که در مسیر خودسازی می‌بایست مراحلی طی شود که از مشارطه شروع می‌شود و به معاقبه پایان می‌پذیرد. این اثر هم سعی کرده خاطرات شهدا را منطبق بر این مراحل چینش و ارائه کند. خدا را شکر این کتاب با استقبال خوبی مواجه شده و تاکنون، 19هزار نسخه از آن منتشر شده است.

 

حضورتان در نمایشگاه‌ها به چه صورت است؟

به‌جز نمایشگاه بین‌المللی کتاب در تهران، در نمایشگا‌ه‌های استان قم و دفاع مقدس که در سطح کشور برگزار می‌شوند، حضور داشته و داریم. در نمایشگاه‌های استانی هم شرکت داشته‌ایم؛ ولی معمولاً نمایندگی می‌دهیم.

 

فکر می‌کنم شما کتابی در حوزۀ اقتصاد مقاومتی و شهدا هم منتشر کرده‌اید.

بله. این کتاب‌ با عنوان خاکریز، اقدام و عمل؛ اقتصاد مقاومتی در سیرۀ شهدا و با عنایت به مؤلفه‌هایی تولید شده است که حضرت آقا دربارۀ موضوع اقتصاد مقاومتی بیان فرموده‌اند. به‌‌عبارت ‌دیگر، هریک از فصل‌های این کتاب را یکی از مؤلفه‌های مربوط به اقتصاد مقاومتی تشکیل می‌دهد که در ذیل آن، خاطرات شهدا مرتبط با همان موضوع آورده شده است. به‌طور مثال، در موضوع اصلاح الگوی مصرف یا تولید و اشتغال، ابتدا یک جمله از رهبر انقلاب دربارۀ همان موضوع آمده و سپس، خاطرات شهدا دراین‌باره آورده شده‌اند.

تلاش انتشارات در کارهایی از این دست که به‌صورت موضوعی تهیه و تولید می‌شوند، بر این است که اطلاعات شخصی هر شهید در کنار خاطره درج شوند؛ اطلاعاتی مانند تاریخ و محل تولد و شهادت و مزار شهید. استناد کار به‌اندازه‌ای اهمیت داشته که حتی راوی و منبع هر خاطره هم مشخص شده و تا جایی که امکان داشته، از اطلاعات اینترنتی استفاده نشده است. این کتاب‌ها، از جمله همین کتاب، حاصل صدها ساعت کار کتابخانه‌ای است. گروه‌های پژوهشی انتشارات، کتاب‌های مختلفی را بررسی و اطلاعات مورد نیاز را استخراج کرده‌اند و همان اطلاعات در اختیار نویسندگان قرار داده شده است.

 

چند نسخه از کتاب خاکریز، اقدام و عمل چاپ شده؟

پنجمین چاپ کتاب منتشر شده و هر چاپ هم بین ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ تیراژ داشته است. بد نیست بدانید هر سال که حضرت آٔقا شعار جدیدی برای آن سال انتخاب می‌کردند و مرتبط با موضوع اقتصاد مقاومتی بود، در تجدید چاپ این اثر خاطرات مربوط به آن موضوع هم به کتاب اضافه می‌شد. البته لازم است به این نکته هم اشاره کنم که در همین راستا، یک مجموعه فلش‌‌کارت‌ هم تهیه شد. عنوان این مجموعه «پای کار ایرانیم» است که محتوای آن، خاطرات حمایت از کالای ایرانی در سیرۀ شهداست. در این مجموعه، از شهید مدرس که شهید مشروطه‌خواه پیش از انقلاب هستند، خاطره آمده تا شهدای مدافع حرم. پشت هر قطعه از کارت‌ها هم سیرۀ امام‌خمینیw، علما و بزرگان دینی و تاریخی کشورمان را در موضوع حمایت از کالای ایرانی آورده‌ایم.

 

کتاب دیگری که از انتشارات شما خیلی دیده شده، ازدواج به سبک شهدا است.

کتاب ازدواج به سبک شهدا هم کوشیده تا معیارها و ملاک‌های شهدا را در موضوع ازدواج در یک مجموعه جمع‌آوری کند و به علاقه‌مندان ارائه دهد. موضوعاتی چون سادگی مراسمات خواستگاری، عقد و عروسی، سادگی مهریه و جهیزیه، ملاک‌های انتخاب همسر و... محتوای خاطرات این کتاب را تشکیل می‌دهند.

یک ویژگی دو کتاب ازدواج به سبک شهدا و خودسازی به سبک شهدا این است که‌ به‌عنوان تکمیل و تائید هر خاطره، روایتی از ائمه یا سخنی از بزرگان ذیل آن خاطره آورده شده است. در همین کتاب ازدواج به سبک شهدا، احادیث مربوط به ازدواج و سخنان رهبر معظم انقلاب در باب ازدواج ضمیمۀ هر خاطره شده است. این کتاب هم‌اکنون به چاپ هشتم رسیده و معمولاً درهر تیراژ، دوهزار نسخه منتشر می‌شود.

خوب است بدانید مواردی داشته‌ایم که خریداران، کتاب ازدواج به سبک شهدا را در مراسمات عروسی و ازدواجشان، برای هدیه به میهمانان به همراه کارت عروسی خود تهیه می‌کردند.

 

اخیراً کتابی چاپ کرده‌اید به نام آقازاده‌ها. کمی راجع به این کتاب توضیح بدهید.

کتاب آقازاده‌ها با این هدف تولید شد که جامعه با شهدایی آشنا شود که پدرانشان در نظام مقدس جمهوری اسلامی مسئولیت داشته‌اند؛ از پدری که عضو خبرگان رهبری یا نمایندۀ مجلس شورای اسلامی بوده تا ائمۀ جماعات استان‌ها. بعضی از این پدرها تا چهار شهید تقدیم اسلام و انقلاب کرده‌اند. تولید این کتاب پاسخی است به یاوه‌گویانی که مدعی‌اند از مسئولان نظام کسی فرزندش را به جبهه‌های جنگ نفرستاده. در واقع، این کتاب می‌خواهد با گذری بر زندگی شهدای آقازاده و پدران آن‌ها، آقازاده‌های واقعی را به مردم بشناساند.

 

من کتاب شهید محمدرضا شفیعی را خوانده‌ام. گویا شهید شفیعی بعد از سال‌ها پیکرش سالم مانده و اوایل دهۀ هشتاد به کشور بازگردانده شده است.

کتاب شانزده سال بعد زندگی‌نامۀ شهید محمدرضا شفیعی است؛ تخریبچی جوانی که سال 1365 در عملیات کربلای 4 و با تنی مجروح اسیر می‌شود. او دو هفته بعد، در زندان‌های عراق به شهادت می‌رسد و در قبرستانی نزدیک بغداد دفنش می‌کنند. سال 1381 که آخرین شهدا میان ایران و عراق مبادله شدند، بدن مطهر این شهید هم به میهن اسلامی بازگشت؛ در حالی‌ که کاملاً سالم بوده است. در این کتاب در کنار روایت داستانی زندگی او، دلایل سالم‌بودن این بدن را بررسی کرده‌ایم. روایت کتاب بر عهدۀ آقای کاجی است که از دوستان و هم‌رزمان محمدرضاست. خود او هم پیکر سالم شهید شفیعی را دفن کرده است. همۀ این وقایع در قالب داستان آمده و سعی شده در سرتاسر اثر، عنصر تعلیق حفظ شود تا در نهایت، خواننده به کشف علت سالم‌بودن بدن محمدرضا برسد.

 

در حوزۀ شهدای مدافع حرم کتابی منتشر کرده‌اید؟

بله. انتشارات حماسۀ یاران با این نگاه که اسلام مرز ندارد، در کتاب دم عشق، دمشق به شهدای مدافع حرم غیرایرانی هم پرداخته است. در این کتاب روایت زندگی پانزده شهید از شهدای ایرانی، افغانستانی و پاکستانی در کنار هم آورده شده است. برخی از روایت‌های این کتاب بیانگر نکات جالبی هستند که می‌توان از آن‌ها جنبۀ عشق و دلدادگی مردمان کشورهای همسایه را به اسلام، امام و انقلاب فهمید. به‌طور مثال، پدر شهید سیدپیمان موسوی که از شهدای فاطمیون است، می‌گوید زمانی‌ که امام‌خمینیw به ایران آمدند و انقلاب پیروز شد، پدر من گاو قربانی کرد و جشن گرفتیم. یا در بخش دیگری از روایت می‌گوید من به عشق امام‌خمینیw اسم پسرم را روح‌الله گذاشتم و اینکه او را پیمان صدا می‌زنند، به این دلیل است که او وقتی در مقر آمریکایی‌ها در کشور امارات آموزش نظامی می‌دید، مجبور شد اسمش را به پیمان تغییر دهد. این اسم را هم به این دلیل انتخاب کرد که می‌گفت می‌خواهم با روح‌الله (امام‌خمینی) پیمان ببندم.

 

شما در سال گذشته برای کتاب تنها زیر باران پویش مطالعاتی برگزار کردید. توضیحاتی دربارۀ کتاب و این پویش بفرمایید.

این کتاب روایت‌های نو و خوانده‌نشده از زندگی سردار شهید مهدی زین‌الدین است. در این اثر، خواننده روایت‌هایی را از نظر می‌گذراند که برخی را تا به حال در هیچ‌یک از کتب منتشرشده راجع به مهدی زین‌الدین نخوانده است. تنها زیر باران سعی کرده با وجود استفاده از راویان مختلف، سیر تاریخی زندگی شهید را حفظ کند و خواننده را قدم‌به‌قدم در برهه‌های مختلف زندگی او تا شهادت این فرمانده جوان جلو ببرد. تنها زیر باران حاصل بیش از صد ساعت مصاحبه است. دوستان ما برای جمع‌آوری اطلاعات حتی تا ارومیه هم رفتند. پویش این کتاب در بازۀ زمانی آبان 1398 تا فروردین 1399 برگزار شد و هشت‌هزار نسخه از کتاب به فروش رفت.

 

این روز‌ها هم در حال برگزاری پویشی هستید با محوریت کتاب سلیمانی عزیز. چه شد که سراغ کتاب سردار شهید سلیمانی رفتید؟

یک روز پس از شهادت حاج‌قاسم، در دفتر انتشارات جمع شده بودیم. حال خوبی نداشتیم. آقای کاجی خاطره‌ای تعریف کردند و گفتند بعد از شهادت شهید زین‌الدین، جزوه‌ای در لشکر ۱۷ پخش شد. من این جزوه را تا چهلم شهید می‌خواندم و گریه می‌کردم و می‌گفتم باید شبیه آقامهدی شوم. سپس به بچه‌ها پیشنهاد کردند به‌جای نشستن، کمر همت ببندند و در فرصتی کوتاه و البته به‌ اندازۀ وسعشان، اثری مکتوب برای حاج‌قاسم سلیمانی تولید کنند. بنابراین، تصمیم گرفتیم تا این داغ بزرگ سرد نشده، کتابی چاپ شود تا بتوانیم در حد توانمان شهید سلیمانی را به اقشار مختلف بشناسانیم. بیش از بیست نفر پای کار نشستند. از خاطراتی که آن روزها در رادیو و تلویزیون نقل می‌شد، گرفته تا مصاحبه‌هایی که خبرنگاران در سایت و خبرگزاری‌ها منتشر می‌کردند، همه و همه رصد شدند و خاطرات استخراج‌شده در اختیار نویسندگان قرار گرفتند. در این زمان کوتاه، چندین مصاحبه با هم‌رزمان و آشنایان حاج‌قاسم هم انجام شد که به وزانت کار افزود. در نهایت، چند روز پس از چهلم شهید سلیمانی، کتاب به چاپ رسید و با وجود اینکه در این برهه کتب دیگری هم با محوریت حاج‌قاسم تولید شدند، الحمدلله این اثر با استقبال چشمگیری مواجه شد. هم‌اکنون که شش ماه از چاپ سلیمانی عزیز می‌گذرد، این کتاب به چاپ شانزدهم رسیده است.

 

به حوزۀ اسنادی و پژوهشی هم وارد شده‌اید؟

بله. به‌منظور انعکاس عملکرد لشکر پیروزمند 17 علی‌بن‌ابی‌طالبg در دوران دفاع مقدس، مجموعه‌کتبی با عنوان «نبردهای انقلابی» در دستور کار قرار گرفت. جلد اول این کتاب با نام چزابه تا زید پیش‌تر منتشر شده بود که به عملکرد لشکر در سال‌های 1360 تا 1361 می‌پرداخت. جلد دوم این مجموعه با نام مهران تا مجنون از سوی انتشارات حماسۀ یاران تولید شد و به چاپ رسید. محتوای کتاب بیانگر عملکرد لشکر در سال‌های 1362 تا 1363 است. جلد سوم «نبردهای انقلابی» با نام فاو تا شلمچه نیز تمامی مراحل تولید را طی کرده و در فهرست انتشار قرار دارد. مجلد چهارم این مجموعه هم مرحلۀ تحقیق و نگارش را می‌گذراند.

در این کتاب‌ها سعی شده از خاطرات رزمنده‌ها در سر تا سر متن استفاده شود تا فضای کتاب تلطیف شده و به‌سمت ارائۀ صرف عملکرد و آمار و ارقام نرود.

 

چه کتابی در دست انتشار دارید؟

از همین دست کتاب‌های اسنادی، هم‌‌اکنون کتاب پابه‌پای زین‌الدین در شرف چاپ است. این کتاب به سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها و جلسات تشریح عملیات شهید مهدی زین‌الدین در برهۀ دو سال فرماندهی او در لشکر 17 علی‌بن‌ابی‌طالبg اختصاص دارد.

کتاب تنها گریه کن هم تازه‌ترین اثر منتشرشدۀ انتشارات حماسه یاران است. این کتاب به زندگی مادر شهید محمد معماریان می‌پردازد؛ مادری که در عین مادرانگی، بانویی صبور و باصلابت، مؤمن و انقلابی، پرتلاش و آتش‌به‌اختیار است. خواننده اگر می‌خواهد بداند تکلیفش در قبال اسلام و انقلاب تا چه حد است، حتماً این کتاب را بخواند. در این کتاب، ماجرای عجیب شفای مادر شهید معماریان هم آمده؛ شفا با پارچۀ معطری که سیدالشهداg از بهشت برای او فرستاده است.

 

دربارۀ شهدای قم چه کتاب‌هایی منتشر کرده‌اید؟

مجموعه‌کتب «ستارگان حرم کریمه» به زندگی و خاطرات فرماندهان شهید استان قم پرداخته است. این مجموعه شامل ۳۳ جلد کتاب پالتویی است؛ مختصر و مفید. هدفمان در این مجموعه معرفی شهدا بوده است؛ به‌ویژه شهدایی که اصلاً کاری برایشان انجام نشده. مجموعۀ «ستارگان حرم کریمه» حاوی چهل خاطرۀ سبک زندگی به اضافۀ وصیت‌نامه، دست‌نوشته و تصاویری از هر شهید است که عموماً فرمانده گردان، مسئول واحد یا جانشین بوده‌اند.

 

در ابتدای صحبتمان گفتید دربارۀ شهدای سایر استان‌ها هم تولید داشته‌اید. کدام اثر منظورتان است؟

مجموعۀ «طلایه‌داران جبهۀ حق» که ۳۲ جلد است. از آنجا که لشکر 17 در دوران جنگ تحمیلی از استان‌های مرکزی، زنجان، قزوین و سمنان نیز نیرو داشته است، این مجموعه‌کتب به زندگی‌نامه و خاطرات سرداران شهید این استان‌ها اختصاص یافته است. در «طلایه‌داران جبهۀ حق» هم خواننده چهل خاطرۀ سبک زندگی را از هر شهید می‌خواند. وصیت‌نامه، دست‌نوشته و تصاویری از هر شهید نیز ضمیمۀ خاطرات شده است.