برگزیدگان دومین دورۀ جایزۀ ادبی شهید اندرزگو معرفی شدند

به گزارش روابط عمومی مجمع ناشران انقلاب اسلامی عصر رو سه‌شنبه نهم آذرماه 1400 مراسم اختتامیۀ دومین دورۀ جایزۀ شهید سید علی اندرزگو با حضور محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از اهالی فرهنگ و ادب کشور در مجموعۀ فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی (سرچشمه) برگزار شد. این جایزۀ که به موضوع روایت صحیح از تاریخ انقلاب می‌پردازد و برای مقابله با تحریف تاریخ معاصر و جلوگیری از بزک کردن چهرۀ پهلوی‌ها تأسیس شده است. این جایزه اسفندماه سال 96 طی مراسمی رونمایی شد و شهریور ماه 98 هم اولین دورۀ آن برگزار شد. حالا دومین دورۀ جایزه شهید اندرزگو به ایستگاه پایانی خود رسیده و در سه بخش «رمان بزرگسال»، «داستان کودک و نوجوان» و «روایت تاریخ و تاریخ‌شفاهی» آثار منتخب هیئت‌های داوری و نخبگانی معرفی شدند.

چه آثاری منتخبان هیئت‌های داوری دومین دورۀ جایزۀ شهید اندرزگو شدند؟

در بخش روایت تاریخ، از بین سه کتاب «رضا نام تا رضاخان»، «روز آزادی زن» و «گوهر صبر»، کتاب «رضانام تا رضاخان» توانست بیشترین آرای هیئت نخبگانی را دریافت کند. هدایت‌الله بهبودی در «رضا نام تا رضاخان» با بهره‌گیری از قالب زندگی‌نامه‌نویسی و به‌شکل سال‌شمار، روایتی جامع را از زندگی رضاپهلوی از دوره تولد تا کودتای ۳اسفند۱۲۹۹ و تبدیل رضاخان به فرمانده نظامی کودتای ۱۲۹۹ را روایت کرده است. مؤلف با مراجعه به اسناد و مدارک متنوع تاریخی، افزون بر بررسی پیشینۀ خانوادگی، نحوۀ پیوستن به نیروی قزاق و پیشرفت در آن، ارتباط با انگلیسی‌ها و انتخاب‌شدن به فرماندهی کودتا از سوی انگلیسی‌ها، پرتویی بر روحیات و اخلاق و زندگی خصوصی و خانوادگی رضاخان نیز افکنده است. کتاب از فصل‌بندی یا بخش‌بندی متداول کتاب‌های تاریخی پیروی نمی‌کند. مؤلف مطالب کتاب را ذیل عنوان‌هایی کوتاه و بلند، پشت‌سرهم قرار داده است و در پایان کتاب، منابع و تصاویر قرار گرفته است.

در بخش کودک و نوجوان پنج کتابی که نامزد این دوره بودند عبارتند از: «تونل سوم»، «جایی آن طرف پرچین»، «رد انگشت‌های اصلی»، «سلفی با خرابکار» و «گزارش‌های امیر، پسر عاشق». هیئت نخبگانی دومین دوره جایزه شهید اندرزگو بیشترین آرای خود را به دو کتاب «تونل سوم» و «رد انگشت‌های اصلی» داد و این دو اثر به عنوان منتخبان این بخش معرفی شدند.

«رد انگشت‌های اصلی»، به نویسندگی حسین قربان‌زادۀ خیاوی، پسری پانزده‌ساله به نام اباذر را روایت می‌کند که به قوپوز ‌نوازی و تصنیف «کرم و اصلی» علاقه‌مند است. بعد از مرگ والدینش، سرپرستی اباذر را عمویش، حاجی‌دایی که یک روحانی است بر عهده دارد. اباذر هنگام برگزاری جشن‌های شاهنشاهی و اجرای قوپوز ‌نوازی و تصنیف کرم و اصلی، با دختری به نام گل‌آرا آشنا می‌شود که از قضا پدرش، سرهنگ ثنافر، در شهربانی وظیفۀ‌ سرکوب انقلابیون را بر عهده دارد. سرهنگ ثنافر رابطۀ خوبی با اباذر نداشته و برای او دردسرهایی ایجاد می‌کند. از سویی، مرگ پدر اباذر در‌هاله‌ای از ابهام است. اباذر با وجود مخالفت‌های عمویش، از طریق دوستانِ پدرش وارد گروه مجاهدین خلق می‌شود؛ اما طولی نمی‌کشد که علاوه بر شناخت عاملان قتل پدرش به ماهیت مجاهدین خلق پی برده و به قیام مردمی می‌پیوندد.

فاطمه الیاسی در «تونل سوم» روایت پسری به نام وحید را بیان می‌کند که در روزهای قبل از انقلاب سال 1357، در شهر کرمانشاه زندگی ساده‌ای را در کنار خانواده‌اش می‌گذراند. وحید پسری پرانرژی است که با آموزش‌های برادرش، احمد، آجری ضدصدا ساخته است. خبر این اختراع به گوش نیروهای ساواکی رسیده و آن‌ها با دادن امتیاز به وحید، او را برای همکاری با خود ترغیب می‌کنند. وحید کم‌کم با ارتباطی که با نیروهای انقلابی پیدا می‌کند، متوجه می‌شود که مقصود ساواکی‌ها از به‌دست‌آوردن اختراعش، ترمیم دیوارهای زندان برای نگهداری و شکنجۀ نیروهای انقلابی است. به همین دلیل، با همکاری احمد، برادرش، سعی می‌کند طراحی نقشۀ راهروهای زندان را طوری انجام دهد که به نفع نیروهای انقلابی باشد. در کنار این‌ها، وحید یک بار کازینو را با نقشه‌ای به هم می‌ریزد و توجه نیروهای انقلابی را به خود جلب می‌کند.

داوران بخش داستان بلند و رمان بزرگسال از بین آثار راه‌یافته به دبیرخانه، پنج کتاب «بی‌نام پدر»، «تشریف»، «جامانده از پسر»، «چهل و یکم» و «ماتی‌خان» را منتخبان هیئت داوری دومین دوره جایزه شهید اندرزگو در بخش «داستان بلند و رمان بزرگسال» معرفی کردند در این میان رمان «تشریف» و «ماتی‌خان» انتخاب نهایی نخبگان این بخش شدند.

«ماتی‌خان» بزرگ ایل ترکمنی است که با درایتش، زمانی که همۀ اقوام ترکمن هنوز سلاح به دست دارند، سلاح‌هایشان را به نیروهای امنیتی کشور تحویل می‌دهد. سپس، زندگی یکجانشینی را بر کوچ ترجیح داده و دشتی را انتخاب و ایل را در آنجا ساکن می‌کند. از طرف حکومت، نیروهایی برای تأمین امنیت مرزهای شمال شرق به ترکمن‌صحرا می‌آیند. اهالی حس بدی به امنیه‌ها دارند؛ اما ماتی خان با مدیریتش می‌کوشد تا اوضاع را به نفع ایلات ترکمن کنترل کند. با این حال، آزار دختران و زنان ترکمن توسط سربازان امنیه، مردم را برآشفته می‌کند. از طرفی، اجبار مردم به اجرای فرمان کشف حجاب و قتل امنیه‌ای که دختر ایلاتی را آزار داده بود، آنان را وادار می‌کند تا برای حل این مشکل مشورت کنند.

رمان «تشریف» نوشتۀ علی‌اصغر عزتی‌پاک، برگی سه ‌روزه از زندگی شخصی به نام شهریار است که در دوران تحصیل در دانش‌سرای همدان، با دختری به نام مهری آشنا می‌شود و نهایتاً با او ازدواج می‌کند. در شب عروسی، مهری رازی را برای شهریار افشا می‌نماید که او را شوکه می‌کند. مصطفی، دوست شهریار، حرف‌هایی دربارۀ 16 آذر زده و گفته بود آن سال، شاه چند نفر از بهترین دانشجوهایش را پیش پای آمریکایی‌ها قربانی کرده است. مهری گزارشی از این صحبت‌ها به دایی خود که مأمور امنیتی است، می‌دهد و همین گزارش باعث دستگیری و اخراج مصطفی از دانش‌سرا می‌شود. آذر سال 1357 است و حکومت‌نظامی و منع آمدوشد. شهریار در خیابان باباطاهر، سرگردان و بی‌اعتنا به منع آمدوشد قدم می‌زند که مأموران دستگیرش می‌کنند. او بعد از آزادی، برای یافتن مصطفی به شهر کبودرآهنگ، ده‌بینه، خانۀ پدری او حرکت می‌کند؛ اما در آنجا هم پیدایش نمی‌کند و به همدان برمی‌گردد و در این مسیر، با شخصیت‌ها و اتفاقات عجیبی روبه‌رو می‌شود. شهریار مستأصل از پیداکردن مصطفی، همچنان به‌دنبال اوست.

بنابر اعلام دبیرخانۀ جایزۀ شهید اندرزگو در این دوره به نویسندگان آثار منتخب یک لوح تقدیر به همراه دویست و بیست میلیون ریال جایزۀ نقدی و به نویسندگان تمامی آثار نامزد شده یک لوح تقدیر به همراه مبلغ پنجاه میلیون ریال جایزۀ نقدی اهدا شد. همچنین از تمامی آثار نامزد شده دوهزار نسخه توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور خریداری می‌شود.

 

برای اولین‌بار در تاریخ نشر کشور «جایزۀ ویرایش کتاب» اهدا شد

مهدی صالحی دبیر انجمن ویرایش و درست‌نویسی چند روز قبل از برگزاری این مراسم، خبر از اهدای «جایزۀ ویرایش کتاب» در جشنوارۀ شهید اندرزگو داد که با استقبال جامعۀ ویراستاران همراه شد. به گفتۀ صالحی، با همکاری و هماهنگی انجمن ویرایش با دبیرخانۀ جایزۀ شهید اندرزگو و دست‌اندرکاران این جایزه، شورای سیاست‌گذاری و دبیرخانۀ این جایزه همت کردند و پذیرفتند که جایزۀ ویرایش کتاب وارد این جشنواره شود. در واقع، این اولین بار در تاریخ نشر ماست که جایزه‌ای به ویرایش کتاب داده می‌شود و برای ما مایۀ افتخار است. امیدواریم که برای جامعۀ فرهنگی کشورمان تلنگری باشد و باعث جلب‌توجه اهالی فرهنگ و ادب به مسئلۀ ویرایش شود.

دبیر انجمن ویرایش و درست‌نویسی با اشاره به چهارچوب‌های هیئت داوری ویرایش آثار گفت: در جایزۀ ویرایش کتاب جشنوارۀ شهید اندرزگو، چهارچوب‌های مشخص و متعددی مدنظر قرار گرفته است؛ از جمله نداشتن غلط املایی، یکدست‌بودن رسم‌الخط، استفادۀ درست از نشانه‌های سجاوندی، استفادۀ بجا از پانوشت، انسجام در نقل‌وقول‌ها، انسجام در جمله‌بندی و پاراگراف‌بندی متن، هم‌خوانی واژه و روایت، هم‌خوانی نام اثر با محتوای کتاب، انتخاب نام فارسی برای کتاب و توجه به ارتقای ادبی متن.

بدین ترتیب برگزیدگان جایزۀ ویرایش کتاب در سه گروه اعلام شدند که بدین شرح است: در گروه رمان نوجوان فاطمه مرادی ویراستار رمان «سلفی با خرابکار» از نشر صاد، در گروه رمان بزرگسال ندا ابن‌علی ویراستار رمان «تشریف» از انتشارات شهرستان ادب و در گروه تاریخ نرجس توکلی، ویراستار کتاب «روز آزادی زن» از انتشارات راه‌یار.

بنابر اعلام دبیرخانۀ جایزۀ شهید سیدعلی اندرزگو به ویراستاران منتخب یک لوح تقدیر به همراه بیست میلیون ریال جایزۀ نقدی اهدا شد.

 

تقدیر از نویسندگان نوقلم

شورای سیاست‌گذاری جایزۀ شهید اندرزگو در راستای حمایت از نوقلمانی که وارد حوزۀ روایت و داستان انقلاب شدند و دربارۀ تاریخ معاصر در حال تلاش برای روایت صحیح هستند، تصمیم‌ گرفت از هفت نوقلمی که آثار خود را به دبیرخانۀ دومین دورۀ جایزۀ اندرزگو ارسال کرده‌ بودند نیز تقدیر کند. مجتبی خلیفه‌زاده، اسماعیل واقفی، سید محمدهادی طباطبایی، زهرا جابری، فاطمه جعفری، یاسر صابری و محمدجعفر بگلو هفت نوقلمی بودند مورد تقدیر قرار گرفتند.

 

تجلیل و تقدیر ویژه از منصور انوری

در این مراسم از منصور انوری بابت تلاش‌های خود در طی سالیان متوالی برای نوشتن رمان دوازده جلدی «جادۀ جنگ» تجلیل به عمل آمد. جادۀ جنگ که طی ده سال به نگارش درآمده است، یک رمان بلند تاریخی است که در کنار داستانی پرکشش و عاشقانه بخشی از تاریخ پرفراز و فرود کشور را از آغاز جنگ جهانی دوم تا پایان جنگ تحمیلی روایت می‌کند. داستان از شهریور ۱۳۲۰ آغاز می‌شود، زمانی که روس‌ها از شمال شرقی کشور به خراسان حمله می‌کنند و اشغال ایران به دست متفقین آغاز می‌شود. کتاب دو شخصیت اصلی مرئی و نامرئی دارد. شخصیت نامرئی «مرگان» نام دارد که مانند روح در تمام حوادث رمان حاضر است و در آنها نقش دارد. شخصیت دیگر این داستان «سیدرضا شریفی» یک سرجوخه ژاندارمری است که به یک افسر زن تاجیک به نام «عالیه» علاقه‌مند می‌شود و او را فراری می‌دهد. او ۳۵ سال در خارج از کشور به سر می‌برد و در انتهای رمان و زمان جنگ تحمیلی بازمی‌گردد. تا پایان داستان، حدود صد شخصیت دیگر وارد ماجراهای این اثر می‌شوند. موضوعات رمان «جاده جنگ» بر اساس واقعیات تاریخی شکل گرفته‌اند و گویای نیم‌قرن از حوادث تاریخ ایران‌اند. فضای اصلی این رمان هم کل کشور، به خصوص جادۀ شاهرود است که نقشی کلیدی در وقایع اصلی ابتدا و انتهای رمان دارد و به نوعی سمبلی از جنگ بی‌پایان است. نگاه چندبعدی انوری در رمان جاده جنگ، اثر او را از بسیاری رمان‌های تاریخی متمایز کرده است. همه‌جای این اثر نوآوری و خلاقیت به چشم می‌خورد. خط اصلی داستان در کنار موضوعات دیگری که هریک هویتی مستقل دارند از دست نمی‌رود و خرده داستان‌ها و فلاش‌بک‌ها به هیچ وجه آسیبی به انسجام این داستان بلند نمی‌زنند.