چالش‌های تصویرگری بررسی شد
نشست تخصصی «چالش‌های تصویرگری» با حضور علی محمد رفیعی، حجت‌الاسلام محمد مهاجرانی و کاظم طلایی برگزار شد.
به گزرش روابط عمومی مجمع ناشران انقلاب اسلامی؛ نشست تخصصی «چالش‌های تصویرگری» با حضور علی محمد رفیعی، حجت‌الاسلام محمد مهاجرانی و کاظم طلایی برگزار شد.
احمد میرزاده در مقدمه مراسم گفت: وقتی بحث تصویرگری کتاب کودک مطرح می‌شود، همیشه این چالش وجود داشته است که در عین خلاقیت، چطور تصویر معصومین را نشان دهند و چگونه تصاویر اشقیا را به کودکان نشان دهیم. حتی بحث حجاب هم در این دسته مطرح می‌شود.
مهاجرانی با بیان اینکه کتاب کودک را می‌شود چند دسته کرد، بیان کرد: در کتاب‌های متن‌محور، مشکل چندانی نخواهیم داشت؛ اما در کتاب‌هایی که بین متن و تصویر همسانی وجود دارد و کتاب‌های تصویرمحور و کتاب‌های بدون واژه، تصویر اهمیت ویژه‌ای دارد. در کتاب‌های دینی، شخصیت‌های معصومین در نقش دوم قرار دارند که در حد یک یا دو تصویر از آنها در کتاب وجود دارد؛ اما در کتاب‌هایی که معصوم نقش اصلی کتاب است، مشکل ما افزون می‌شود.
وی افزود: در کتاب‌هایی که رفتار و سیره شخصیت در چهره او باید دیده شود، تصویرگر باید آن را به مخاطب نشان بدهد. اینجاست که مشکل اصلی خودش را نشان می‌دهد. به طور کلی در کتاب‌های تصویرمحور، معصوم‌محور و عاطفی‌محور، مشکلات تصویرسازی بسیار زیاد است.
حجت‌الاسلام مهاجرانی ادامه داد: در این مسیر کسانی هستند که به طور کامل مخالف نشان دادن چهره معصومین هستند و این استدلال را دارند که چون پیامبر دو یادگار قرآن و عترت را برای ما به جا گذاشته است، نباید چیز دیگری را به آن اضافه کنیم. اینها می‌گویند ممکن است تصویر ذهنی کودک با آن تصویر انطباق نداشته باشد و قداست معصومین خدشه‌دار شود. بخشی از فقها هم به همین دلیل حکمی را توصیه نکرده‌اند. برخی دیگر می‌گویند ما اگر بدانیم هتک حرمت به معصوم نمی‌شود، مشکلی با تصویرسازی نداریم؛ اما نقطه مقابل اینها می‌گویند کشیدن تصویر معصومین مشکلی ندارد و با تکنولوژی جدید می‌توانیم تصویر درستی از معصومین نشان بدهیم.
وی افزود:ما در دنیای سینما و تلویزیون سیر مختلفی از معصومین را دیده‌ایم. در سریال امام علی(ع) هیچ صدا و تصویری از معصوم در فیلم وجود ندارد. در سریال امام رضا(ع) صدای و چهره‌ای نورانی از حضرت را به مخاطب نشان دادند. در سریال حضرت مسیح و حضرت یوسف به وضوح صدا و تصویر کامل وجود داشت.
وی ادامه داد: برخی از فقها حکم استحباب را برای به تصویر کشیدن چهره معصومین داده‌اند و معتقدند که نشان دادن چهره معصوم به مخاطب کمک می‌کند تا ارتباط بهتری با او برقرار کند.
رفیعی مسئله اصلی را در بحث تصویرگری معصومین اینطور بیان کرد: به طور کلی چالش‌هایی برای تصویرگران وجود دارد. اولین چالش این است که آیا واقعاً متن به تصویر نیاز دارد یا نه؟ می‌دانیم که برخی از مخاطبان اصلاً نیازی به تصویر ندارند و خودشان تصویرسازی می‌کنند؛ مثل نوجوانان. چالش دوم این است که رابطه متن و تصویر به چه صورت است؟ ما می‌توانیم روابطی بین متن و تصویر تعریف کنیم؛ به طوری که تصویر اینقدر قوی باشد که به متن نیازی نداشته باشد. چالش سوم اطلاعات مورد نیاز تصویرگر است که مربوط به زمان و مکان خاصی می‌شود. چالش‌های بعدی عبارت‌اند از تصویرگری اجنه و شیاطین، نشان دادن احساسات و تعهدات. نکته دیگر اینکه تصویرگر باید به دین و معنویت و کودک و نوجوان علاقه داشته باشد.
وی در خصوص اطلاعات تکمیلی تصویرگر افزود: سندیت متن مشکل مهمی است. پژوهشگر به متن وارد می‌شود و به مواردی می‌رسد که در عین شهرت بسیار سندیت ندارند. گاهی منبع دارند؛ اما منبع معتبری نیست. در این مورد هم متن باید پژوهش شده باشد و هم تصویرگر باید اطلاعات مورد نیازی داشته باشد. در بحث تصویرسازی معصومین هم باید بگویم که ما در نقاشی قهوه‌خانه‌ای، تصاویر و تمثال‌های معصومین را به وضوح داشتیم. حتی تمثال‌های منتسب به معصومین در خانه‌ها وجود داشته است؛ اما با حفظ قداست و معنویت معصوم. به نظر من اگر تصویر دارای این شرایط باشد، مشکلی پیش نخواهد آمد.
کاظم طلایی در ادامه بیان کرد: حال تصویرگری ما در حوزه دین و برای کودک و نوجوان نه خوب است و نه بد. کارهای بعضاً خوبی داریم و برخی کارهای دیگر انتظارات ما را مرتفع نمی‌کند. اما انتظار ما این است که به جایگاه خوب و محکمی رسیده باشیم. از طرفی داریم می‌بینیم کتاب‌های خوبمان دارد ترجمه می‌شود. به همین دلیل باید با دید بین‌المللی نگاه کنیم.
وی افزود: متأسفانه اندیشکده‌ای وجود ندارد که به‌صورت مستمر به موضوع تصویرگری کتاب کودک فکر کرده و روی آن تمرکز کند. ما باید نمایشگاهی دائمی از کارهای تصویرگران داشته باشیم. در کنارش از علما و فرهیختگان کمک بگیریم و تصویرسازی‌های استاندارد و قوی را جدا کنیم و در معرض عموم قرار بدهیم. در دهه 70، دوسالانه‌هایی بین‌المللی داشتیم که برگزار می‌شد. ما باید مرکز تصویرسازی دینی داشته باشیم و هر ساله با نقد و بررسی کارها، به تصویرسازی دینی پر و بال بدهیم.