روایت خط‌شکنی شیرازی‌ها در انقلاب
دایره‌المعارف مصور وقایع انقلاب اسلامی در شیراز که به همت جمعی از محققان تاریخی شفاهی شیراز نگارش شده است با عنوان «نهضت در شیراز» در نمایشگاه سی و چهارم کتاب تهران رونمایی شد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی، «نهضت در شیراز»، دایره‌المعارف مصور تاریخ انقلاب اسلامی در شیراز ۱۳۴۲-۱۳۵۷، کوششی است از گروهی چندنفره از اهالی شیراز و حاصل ۳۲۰ ساعت مصاحبه از ۱۶۰ نفر و استفاده از ۲۵۰کتاب که در سال ۱۴۰۱ از سوی انتشارات راه یار منتشر شد. به گفته پژوهشگران اثر، روند تدوین دایره‌المعارف مصور تاریخ انقلاب اسلامی در ده نقطه دیگر از کشور در حال انجام است. این اثر جمعه ۲۹ اردیبهشت با حضور سید محمد ترابی، مدیرمسئول پروژه، مقدسی، مسئول پژوهش، محمدعلی صمدی، نویسنده و پژوهشگر تاریخ انقلاب و محمدحسن روزی‌طلب، مدیرعامل موسسه ایران، در غرفه مجمع ناشران انقلاب اسلامی رونمایی شد.
سید محمد ترابی، مدیرمسئول پروژه دانش‌نامه «نهضت در شیراز» درباره ایده اولیه این اثر گفت: وقتی بحث تاریخ شفاهی را شروع کردیم، با دوستان یک جمع چهارپنج‌نفره بودیم و با دفتر مطالعات و نشر راه یار مرتبط شدیم. بعد از چند ماه پیش بردن کار، ایده اولیه‌ای مطرح شد که این کارها را به صورت جامع و دایره‌المعارف یا اطلس عرضه کنیم و این ایده در حین کار پخته شد. گروهمان کم‌کم شکل گرفت و آن اوایل مدخل‌بندی‌های اولیه را با دوستان شروع کردیم. کتاب‌ها و روزنوشت‌هایی را که منتشر شده بود مرور و مدخل‌بندی می‌کردیم. بعد تیم‌های پژوهشی اضافه شدند و مصاحبه‌ها را شروع کردند و اسناد جمع‌آوری شد. همزمان با این مراحل هم یک تیم فیش‌برداری می‌کرد. ترابی افزود: هر مطلب در این کتاب هم زمانه‌اش بررسی و هم به بستر وقایع کشوری و هم به بستر وقایع شیراز اشاره می‌شود. همچنین افراد و اماکن و خاطرات مرتبط هم معرفی و اسناد ارائه شده است. در اواخر سال ۱۴۰۰ کار به خروجی اولیه رسید و در ادامه پس از بازبینی اصلاحاتی انجام گرفت و اواخر سال گذشته منتشر شد. او درباره یکی از چالش‌های این کار گفت: یکی از مراحل سخت کار این بود که زمانی که کار را در مرداد ۹۷ شروع کردیم، رده سنی‌مان در حد دانشجو و زیر سی سال بود. به همین دلیل موقع مصاحبه با ما همکاری نمی‌کردند و اسناد را به ما تحویل نمی‌دادند. در ادامه مقدسی، مسئول پژوهش، بیان کرد: دوستان ما اسناد را از زیر سنگ پیدا می‌کردند و به هر طریقی که می‌شد، اسناد را جور می‌کردند. این یک کار اصیل تحقیقاتی و پرزحمت است. این کتاب خیلی شکیل است و برای کار هنری اطلس زحمت زیادی کشیده شده است. از این رو نگران شدم نکند داده‌ها تحت الشعاع زیبایی کار قرار بگیرد و دیده نشود. مقدسی اظهار کرد: همکارانمان گاهی با افرادی مصاحبه می‌کردند که حتی مسلمان نبودند. مثلا یکی از مصاحبه‌شونده‌ها بهایی بود و یکی از افرادی بود که در لژ اسکاتلند عضو بود. معتقد بودیم برای مدخل نوشتن باید منابع متنوعی داشته باشیم و گاهی برای یک سند چند رو با هم دعوا می‌کردیم. محمدحسن روزی‌طلب، مدیر مرکز اسناد انقلاب اسلامی، در این نشست گفت: خوشحالم بعد از پنج شش سال که دوستان درگیر پژوهش و تدوین این کتاب بودند، کار به سرانجام رسید. برای تولید این اثر هرچه اسناد و تاریخ شفاهی و عکس و ارتباطات داشتیم به کار گرفتیم تا اثر خوبی دربیاید و به نظرم کتاب قابل قبولی است؛ هرچند می‌توانست چند پله قوی‌تر باشد.
روزی‌طلب با طرح این سوال که چرا چنین کتاب‌هایی نوشته نمی‌شود و اگر نوشته می‌شود چرا صد نمی‌گیرد و چرا تاریخ نهضت در شهرهای کشور نگاشته نمی‌شود بیان کرد: زمانی رهبر انقلاب بحث مقابله با تطهیر پهلوی را مطرح کردند. من به ایشان هم عرض کردم که دلیل تطهیر پهلوی این است که بدبودن رژیم پهلوی برای مردم ایران بدیهی است و بعد از انقلاب عناصر فرهنگی نیازی نمی‌دیدند که این عنصر بدیهی را توضیح بدهند. این غفلت که صورت گرفت، موجب شد عرصه برگردد و طرف مقابل بتواند ادبیات‌سازی کند. باید با همت جدی‌تری با این غفلت مقابله کنیم. او درباره انحصارطلبی مراکز فرهنگی و صاحبان اسناد گفت: کارهایی که ما در مراکز تاریخ‌نگاری و فرهنگی داریم می‌کنیم، در مقابله با این هجمه‌ای که تاریخ و ادبیاتمان با آن مواجه است، یک به صد است. آن یک کار هم که ما می‌کنیم در آن دچار مشکلیم؛ زیرا اولین چیزی که برایمان مطرح است، انحصارطلبی است. برای این پروژه ۳۰۰ ساعت مصاحبه گرفتند. من می‌توانم بگویم نهادهای فرهنگی حداقل ۵۰۰۰ ساعت مصاحبه گرفته‌اند؛ اما همه را در پستو گذاشته‌اند و در مواقع لازم انحصارطلبی و سهم‌خواهی می‌کنند. مدیر مرکز اسناد انقلاب اسلامی عنوان کرد: مثلا این کتاب به وضوح مشکل عکس دارد و حتی بعضی از عکس‌ها از گوگل دریافت شده. خبرگزاری جمهوری اسلامی و روزنامه اطلاعات و کیهان و کتابخانه ملی که عکس وقایع را در اختیار دارند، عکس‌ها را نمی‌دهند. حتی نمی‌شود عکس‌ها را از این مراکز خرید. این تجمیع انحصارها و بدخلقی‌های اداری و اینکه هر گروهی می‌خواهد کار را به نام خودش تمام کند، مهم‌ترین مانع برای نوشتن چنین آثاری است. محمدعلی صمدی، پژوهشگر انقلاب، درباره این کتاب گفت: من زیاد بر مسائل و وقایع شیراز مسلط نیستم که بدانم کم و زیادهای کتاب چیست. ولی هرچه می‌دانستم در کتاب دیدم. اگر بخواهم نمره بدهم، نمره‌ام از نمره آقای روزی‌طلب بیشتر است. این کتاب در قله‌ای می‌ایستد که می‌توان شیرازی‌ها را در شکستن خط در کنار آذری‌ها گذاشت.