بدنی با دو دست و دو پا و بدون عقل

نویسنده: سیدعارف علوی
 
نمایشگاه کتاب سی‌ودوم هم برگزار شد؛ مثل هر سال و با تأکید بر همان شیوۀ اجرایی و با همان سیاق و روش. هرساله اجزاء مختلفی برای برگزاری نمایشگاه فعال هستند. از شورای سیاست‌گذاری و شورای برنامه‌ریزی تا شورای اجرایی و کمیته‌ها؛ اما به‌نظر می‌رسد جای یک عنصر خالی است: تفکر و تعقل و برنامه‌ریزی واقعی و خلاقانه.
 
متأسفانه نمایشگاه کتاب سال‌هاست که با یک تیم اجراییِ اکثراً پیر و غیرخلاق اداره می‌شود. شعار شورای برنامه‌ریزی به اضافۀ ده‌درصد بودجۀ سال گذشته یا کاهش بودجه است و توجه چندانی به برنامه و فکرهای جدید وجود ندارد. البته کارهای خوب پراکنده‌ای در برخی بخش‌ها وجود دارد که به‌خوبی دیده نمی‌شود.
شورای سیاست‌گذاری ابتدای زمستان تشکیل می‌شود و تا جلسه‌ای تشکیل شود و تصمیمی گرفته شود و سیاستی اتخاذ گردد، کارهای اجرایی شروع شده است. برای هر تصمیم جدیدی عملاً این جمله تکرار می‌شود که برای اجرای این موضوع امسال دیر است و از سال بعد اجرایی می‌شود؛ البته سال بعد هم اتفاقی نمی‌افتد.
شورای سیاست‌گذاری عملاً برای همراه‌کردن طیف‌ها و دستگاه‌های مختلف فرهنگی است که در آن منصوب شده‌اند. با مرور مصوبات داشته و نداشتۀ این شورا، متوجه می‌شویم که سیاستی در کار نیست و قرار است این شورا بر برنامه‌های بخش اجرا صحه بگذارد.
به نظر من شورای سیاست‌گذاری حتی شورای برنامه‌ریزی نمایشگاه هم نیست. شورای سیاست‌گذاری به‌دلیل نداشتن هیئت‌های اندیشه‌ورز و بررسی‌نکردن واقعی قوت‌ها و ضعف‌های نمایشگاه کتاب سال قبل، جرئت سیاست‌گذاری‌های جسورانه را ندارد.
نمایشگاه کتاب باید برگزار شود و کسی جرئت دست‌زدن به ترکیب و ریخت و قیافۀ آن را ندارد. در چند سال اخیر، با دخالت‌دادن ظاهری تشکل‌های نشری در ادارۀ نمایشگاه کتاب نیز اتفاق ویژه‌ای نیفتاده است. به‌دلیل نگاه اقتصادی ناشران و تشکل‌های نشری و عادت‌کردن بر روال‌های گذشته و کهولت سن اکثر دست‌اندرکاران نشر، در بر همان پاشنه چرخیده است.
 
به‌نظر می‌رسد نمایشگاه کتابی با این سابقه از اجرا و این همه سال تجربه، نیازمند به کارهای زیر است:
 
۱. ایجاد شورای سیاست‌گذاری دائمی با حضور افراد صاحب‌نظر در این حوزه، فارغ از دستگاه و گروه و باند سیاسی؛
 
۲. تشکیل هیئت‌های اندیشه‌ورز از بین جوانان صاحب‌فکر و خلاق و آشنا با حوزۀ نشر و کتاب؛
 
۳. تولید فکر و برنامه‌های متعدد برای برگزاری هر‌سالۀ نمایشگاه؛
 
۴. مجزاکردن اداره و ساماندهی بخش اجرایی از بخش برنامه‌ریزی و تولید فکر؛
 
۵. فراخوان عمومی برای ایده و فکرهای خلاقانه؛
 
۶. داشتن نگاه فرهنگی به نمایشگاه قبل از نگاه اقتصادی به آن؛
 
۷. انجام یک کار خلاقانه و بزرگ در هر سال که کلیت نمایشگاه را متحول کند؛
 
۸. حرکت به‌سمت نمایشگاه مطلوب با تفکیک موضوعی نمایشگاه و امکان انتخاب آسان و مقایسۀ محتواهای تولیدشده؛
 
۹. توجه واقعی به بخش بین‌الملل و ایجاد موج فرهنگی با برگزاری نمایشگاه کتاب، به‌ویژه در کشورهای اسلامی و منطقه؛
 
۱۰. جدی‌گرفتن سیاست‌گذاری نمایشگاه و تشکیل جلسات این شورا بلافاصله پس از اتمام نمایشگاه کتاب؛