مصاحبه اختصاصی
اولین بازدید‌کننده از آثار تولیدشده در کنگره، رهبر معظم انقلاب هستند
با توجه به اهمیت کنگرۀ ملی ۲۴هزار شهید، به سراغ سردار علی ناظری، معاون نشر و ادبیات سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس سپاه پاسداران و بسیج و همچنین مسئول ستاد حوزۀ کتاب در معاونت نشر ادبیات سازمان حفظ آثار، رفتیم تا با ایشان در این راستا گفت‌وگو کنیم.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی، با توجه به اهمیت کنگرۀ ملی ۲۴هزار شهید، به سراغ سردار علی ناظری، معاون نشر و ادبیات سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس سپاه پاسداران و بسیج و همچنین مسئول ستاد حوزۀ کتاب در معاونت نشر ادبیات سازمان حفظ آثار، رفتیم و با ایشان به گفت‌وگو نشسته‌ایم که متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید:
کنگره‌های شهدا در حوزۀ تولید و تألیف کتاب چه اقداماتی انجام می‌دهند؟
سالیان سال است که این کنگره‌ها در سطح کشور برگزار می‌شود و الحمدلله در فضای فرهنگی، ارزشی، اخلاقی و ایمانی مردم شریف ایران تأثیرات بسیار خوبی داشته است. هدف از برگزاری این کنگره‌ها این است که بتوانیم در فضای کشور تلاش‌هایی را که در حال صورت گرفتن است، با استفاده از روحیۀ جهادی و بسیجی و ایثارگری و فداکاری گسترش دهیم. با توجه به اینکه قدرت نظام نشئت‌گرفته از ایثار و ازخودگذشتگی شهداست، در این راستا نظام باید اقتدار لازم را در برابر دشمنان داشته باشد و اهداف خود را بدون مشکل دنبال کند. به همین دلیل، نیازمند انرژی معنوی و الهی است که تلاش کنگره‌ها و یادواره‌های شهدا در این مسیر است. این مراسم‌ها فقط به فعالیت‌هایی اعم از سخنرانی و... ختم نمی‌شود؛ بلکه فعالیت‌هایی اجتماعی، فرهنگی، هنری و ادبی و... را نیز در بر دارد.
یکی از فعالیت‌های بسیار مهمی که این کنگره‌ها انجام می‌دهند، تولید آثار دفاع مقدس است که البته فضای بسیار زیادی را در بر می‌گیرد و تولیدات بسیار خوبی را شامل می‌شود. بخشی از این کنگره‌های شهدایی به‌صورت استانی و بخشی دیگر به‌صورت اقشاری برگزار می‌شود که مسئولیت این بخش با سازمان‌های بسیج اقشاری است. آن‌ها نیز تولیداتی در حوزۀ کتاب دارند و کمیته‌ای اختصاصی به نام نشر و ادبیات در سطح کنگره برای تولیدات آثار دفاع مقدس راه‌اندازی شده است. در طول سال، بین پنج تا ده مراسم در دو سطح این کنگره‌ها برگزار شده و به دنبالش، حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ عنوان کتاب در حوزه‌ها و قالب‌های مختلف ادبی تولید می‌شود.
مراحل و فرایند تولید آثار را در کنگره‌های شهدا بیان کنید.
در ستاد عالی کنگرۀ شهدا که در سطح سازمان بسیج مستضعفین برگزار می‌شود، با توجه به آمادگی استان‌ها، تعیین می‌شود چه استانی در سال آتی باید کنگرۀ خود را برگزار کند. در حوزۀ کتاب، از طرف معاونت نشر ادبیات سازمان حفظ آثار، سیاست‌ها و چارچوب‌های اجرایی و محتوایی حوزۀ نشر ادبیات و دفاع مقدس به کنگرۀ مربوطه ابلاغ می‌شود و آن‌ها در کمیتۀ نشر ادبیات، این سیاست‌ها را سرلوحۀ کار خود قرار می‌دهند و می‌کوشند با استفاده از ظرفیت‌های استان و بهره از نویسندگان و ناشران و مؤسسات فرهنگی مردمی، تولیداتی را آغاز کنند. با توجه به اعتباراتی که در اختیارشان قرار می‌گیرد، به مسائل موردنیاز رسیدگی کرده و تا قبل از اجرا، برنامه‌ای را آماده کرده و دوباره برای سازمان حفظ آثار ارسال می‌کنند تا ایرادها بررسی شود. پس از آن، با توجه به زمان موجود، فرایند اجرایی آغاز می‌شود. البته سعی بر این است که اگر تولیداتی از گذشته در حوزۀ دفاع مقدس در سطح استان وجود داشته و این تولیدات شایستگی بهره‌برداری دارند، با هماهنگی صاحب تولید، آثار بازخوانی شده و به‌صورت مشترک میان کنگرۀ شهدا، ناشر و صاحب اثر برای بازتولید آماده می‌گردد.
بخش دیگر، تحقق سیاست‌هایی است که سعی می‌کند به نقش مردم استان و اقشار مختلف در دفاع مقدس، اعم از فعالیت‌های شهدا و جانبازان و ایثارگران و آزادگان عزیز ما بپردازد. همچنین نقش بانوان، روحانیت، جوانان و دانش‌آموزانی را که در دفاع مقدس حضور داشتند و فعالیت‌هایی که صورت گرفته است، مدنظر قرار داده می‌شود. به نقش فرماندهان و مسئولان رده بالایی هم که در جنگ حضور داشتند، در قالب تاریخ شفاهی و موضوعات ویژه‌ای که در دوران دفاع مقدس وجود داشته است، پرداخته می‌شود.
با توجه به رخدادهای دورۀ جدید در حوزۀ مقاومت، به‌جای پرداختن محض به شهدای انقلاب اسلامی، به شهدای مدافع حرم و مدافعان امنیت و سلامت نیز توجه خواهد شد و تولیداتی را برای آن‌ها خواهیم داشت و زندگی‌شان و اتفاقاتی را که رقم زده‌اند، در گونه‌های ادبی داستان، رمان، شعر، خاطره و پژوهش و... به تصویر خواهیم کشید. این تولیدات پس از طی مسیری اعم از کارهای محتوایی و ویراستاری، بررسی شده و ایرادهای آن‌ها برطرف می‌گردد و برای چاپ آماده خواهند شد. هر عنوان حداقل در ۵۰۰ نسخه و حداکثر در ۱۵۰۰ نسخه به چاپ خواهد رسید و در اختیار کنگره قرار خواهد گرفت.
آیا از سایر دستگاه‌ها و مجموعه‌ها حمایت و همکاری‌هایی در این خصوص دیده می‌شود؟
همان‌طور که در اهداف کنگره آورده شده است، ما باید ظرفیت‌های داخلی استان و کشور را در راستای کنگره به‌کارگیری و وارد صحنه کنیم؛ لذا مسئولیت کمیتۀ نشر و ادبیات را اداره‌کل ارشاد استان، حوزۀ هنری انقلاب اسلامی استان، اداره‌کل بنیاد حفظ آثار استان یا اداره‌کل بنیاد شهید بر عهده می‌گیرد. مسئولیت کمیته مستقیماً در اختیار سازمان بسیج و سازمان حفظ آثار بسیج و سپاه قرار نمی‌گیرد؛ بلکه وقتی این سازمان‌ها در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، همراه با خود ظرفیت‌ها و توانمندی‌هایی را نیز به دنبال دارند و مجموعه‌های دیگری را شناسایی می‌کنند. برای مثال، اداره‌کل ارشاد اسلامی استان که وارد این کنگره می‌شود، در هر دوره، کاغذ موردنیاز را برای چاپ کتاب‌ها از ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ نسخه فراهم می‌کند. امسال که کنگره‌های شهدا را در استان‌های همدان، اردبیل، آذربایجان غربی، لرستان، تهران و خوزستان برگزار کردیم، در تولیدات آثار این کنگره‌ها سعی بر این بود تا از کاغذ تحریر و بالک که ادارۀ ارشاد با قیمت مناسب در اختیار ما قرار می‌دهد، استفاده شود. قصد ما این است تا بگوییم ظرفیت‌های بسیاری به کار گرفته می‌شود و حمایت‌ها و مشارکت‌های خوبی وجود دارد که در نتیجه آثار خوبی نیز تولید خواهد شد، ان‌شاءالله.
برای جلوگیری از تولید آثار ضعیف در کنگره‌ها، آیا سازوکاری دیده شده است؟
با توجه به آثار انبوهی که ظرف دو سال اخیر در راستای این کنگره‌ها تولید شده است، امکان ضعیف بودن آثار وجود دارد؛ اما سعی کرده‌ایم با ایجاد شوراهای ارزیابی آثار قبل از چاپ و همچنین کمک گرفتن از استادان و کارشناسان حوزۀ کتاب، این نواقص را برطرف نماییم. این نقص ممکن است هم در محتوا و هم در ظاهر کتاب وجود داشته باشد.
در خصوص محتوای کتاب، در سطح استان نیز تلاش کرده‌ایم شورای بررسی کتاب داشته باشیم تا سوژه‌ها را ارزیابی کرده و در مراحل تولید کار نیز نظارت‌‌هایی صورت بگیرد. اگر پس از تولید آثار، کار قابل قبولی برای چاپ رسید، در مرحلۀ بعد برای بررسی نهایی به سازمان حفظ آثار در تهران ارسال می‌گردد. شورای ارزیابی مرکزی، آثار ارسال‌شدۀ کنگره‌ها را بررسی کرده و تأییدیۀ چاپ را دریافت می‌کند. برای شکل و ظاهر کتاب نیز توصیه‌های بسیاری از جمله صفحه‌بندی مناسب و برخورداری از گرافیک و طراحی خوب شده است. کاغذ استفاده‌شده باید مناسب باشد تا همۀ افراد آن را بپسندند. اگرچه تلاش بر این است تا کار فاخر تولید شود، تأکید بر استفاده از ظرفیت نویسندگان و ناشران و هنرمندان است تا هم کمکی به کنگره باشد و هم بهره‌ای از لحاظ فرهنگی و مادی برده باشند. یکی از آسیب‌هایی که برای تولیدات انبوه ممکن است وجود داشته باشد، ضعف در کیفیت و شکل است که ما در تلاشیم با ارزیابی و ایجاد رقابت، کیفیت آثار را از جهت محتوایی و ظاهری بهبود دهیم.
این آثار جدید چگونه وارد عرصۀ فرهنگی کشور و بازار فروش کتاب می‌شود و به دست مخاطب می‌رسد؟
زمانی که فرایند تولید کتاب در سطح استان به ثمر می‌نشیند و آثار تهیه می‌شود، ستادهای کنگره حدود بیست روز پیش از برگزاری اجلاسیۀ کنگره، با رهبر معظم انقلاب دیدار می‌کنند که پخش تلویزیونی این دیدارها در زمان اجلاسیه انجام می‌شود. ستاد کنگره گزارشی را خدمت رهبر معظم انقلاب دربارۀ فرایندی که کنگره‌ها در مسیرهای مختلف گذراندند، ارائه می‌کنند. ایشان نظرات و رهنمودهای خود را برای استان و کنگره و مردم بیان می‌کنند. در روز دیدار، نمایشگاه کوچکی برای رهبر معظم انقلاب فراهم می‌شود که محورش آثار تولیدشده است. رهبر انقلاب از این نمایشگاه بازدید کرده و نکات و نظراتشان را بیان می‌کنند. در واقع، اولین بازدیدکنندۀ آثار تولیدشده رهبر معظم انقلاب هستند. در زمان اجلاس نیز تعدادی از این آثار همراه با بسته‌های فرهنگی، در اختیار خانواده‌های شهدایی که نقش اصلی در این کنگره‌ها دارند، قرار می‌گیرد.
سپاه پاسداران در همۀ استان‌های کشور، یک انتشارات رسمی و مخصوص کنگره‌ها دارد و آثاری که به‌صورت مستقل و مربوط به کنگره‌ها هستند، با مسئولیت این انتشارات چاپ می‌شود. البته آثاری وجود دارند که به‌طور مشترک با دیگر ناشران مخصوص همان دورۀ کنگره چاپ می‌شوند که لوگوی کنگره و ناشر مربوطه بر آن چاپ می‌شود و فقط ویژۀ همان دورۀ کنگره چاپ می‌شود و در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد. این آثار حتی وارد بازار فروش نمی‌شود و برای چاپ مجدد در اختیار ناشر مربوطه قرار می‌گیرد؛ اما آثار مربوط به ناشر وابسته به کنگره، مستقیماً وارد بازار فروش می‌شود و در نمایشگاه‌هایی مثل نمایشگاه ملی کتاب دفاع مقدس، نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و نمایشگاه‌های استانی و... ارائه می‌شود. البته ساختاری نیز پیش‌بینی شده است و سازمان حفظ و نشر ارزش‌های دفاع مقدس در حال راه‌اندازی شبکۀ فروش کتاب در سطح کشور است تا کتاب‌ها وارد ساختار فروش شبکه‌ای شوند.
به‌عنوان آخرین کنگره‌ای که در سال ۱۴۰۲ برگزار می‌شود، به‌طور مختصر آثار تولیدی خوزستان را معرفی کنید.
با کمک به کمیتۀ نشر ادبیات استان و تلاش‌های این مرکز، حدود سی عنوان کتاب تولید شد. در روند تولید، با چند ناشر از جمله انتشارات راه‌یار، روایت فتح، صریر و... و همچنین برخی از انتشارات‌هایی که در سطح خود استان بودند، مشارکت شد. الحمدلله کتاب‌های خوبی تولید شد که پس از بررسی بازنشر شد. نویسندگان خوبی همچون آقای سید قاسم یاحسینی، آقای بهزاد شیخی، آقای مسرتی، خانم شریفه زیاری و برخی از نویسندگان دیگر نیز در روند تولید این مجموعه همکاری کردند. هرکدام از این کتاب‌ها بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ نسخه چاپ شد و در عرصۀ فرهنگی و بازار فروش کتاب توزیع خواهد شد تا سایر علاقه‌مندان در استان و خارج از استان بتوانند از آن‌ها استفاده کنند.