مسئله‌محوری سرلوحۀ کار ماست

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی، مجموعۀ نشر دفتر تبلیغات اسلامی شامل مؤسسۀ بزرگ بوستان کتاب، نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، نشر دانشگاه باقرالعلوم و نشر دفتر تبلیغات اسلامی در اصفهان است. در واقع، در حال حاضر دفتر تبلیغات اسلامی چهار دفتر نشر دارد که بزرگ‌ترینش، مؤسسۀ بوستان کتاب است و بعد از آن، نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است. ما در مجله شیرازه کتاب به سراغ انصاری رفتیم تا دربارۀ انتشارات بوستان کتاب که یکی از ناشران فعال و شناخته‌شدۀ کشور است، گفت‌وگویی کنیم.

تا امروز، تعداد عناوینی که انتشارات بوستان کتاب منتشر کرده، به چه عددی رسیده است؟

تا امروز، مؤسسۀ بوستان کتاب بیش از 4500 عنوان و پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیش از دوهزار عنوان را منتشر کرده است. اگر بخواهیم نشر دانشگاه باقرالعلوم و نشر دفتر تبلیغات اسلامی در اصفهان را هم به آن‌ها اضافه کنیم، در مجموع، دفتر تبلیغات اسلامی در حوزۀ نشر آثار، از ابتدای انقلاب اسلامی ایران بیش از هفت‌هزار کتاب را منتشر کرده است. هر دو نشری که عرض کردم، از نشرهای فعالی هستند که روی‌هم‌رفته، سالانه بین سیصد تا چهارصد عنوان پژوهش را در نوبت چاپ اول، منتشر می‌کنند؛ یعنی مؤسسۀ بوستان کتاب نزدیک به دویست عنوان چاپ اول دارد. نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی نیز سالانه، بسته به خروجی‌های پژوهشی، بین 150 تا ۲۰۰ عنوان اثر منتشرشده دارد. اگر بخواهیم محاسبه کنیم، هر روز کاری، دو اثر را منتشر می‌کنیم. اگر بخواهیم بازچاپ‌ها را در نظر بگیریم، سالانه نزدیک به ششصد تا هفتصد عنوان منتشر می‌کنیم. این آمار، با توجه به آمار ناشران دیگر، بسیار چشمگیر است و جایگاه و اهمیت مجموعۀ نشر دفتر تبلیغات اسلامی را در فرهنگ‌سازی ارزش‌های دینی و سرزمینی ایران عزیز نشان می‌دهد.

بوستان کتاب یکی از ناشران پرافتخار کشور بوده و جوایزی متعددی را نیز دریافت کرده است. آیا در مراحل تولید، نگاهی هم به دریافت جوایز دارید؟

چه بوستان کتاب و چه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، هر دو از نشرهایی هستند که مسئله‌محوری را سرلوحۀ کارشان قرار داده‌اند. ما تلاش می‌کنیم پژوهش‌هایی را منتشر کنیم که به مسائل روز کشور پاسخ می‌دهند و خلأهای پژوهشی کشور را پر می‌کنند؛ بنابراین، با توجه به سیاست‌های جشنواره‌ها و همایش‌های مختلف و نیز با توجه به دقتی که در ویرایش و آماده‌سازی آثار داریم و توجه جدی‌‌مان به جذابیت بیرونی و ظاهری‌شان، مسلماً آثار ما قابلیت برگزیدگی در جشنواره‌های متعدد را دارند. همان طور که مثلاً پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی فقط در ده سال اخیر، ده بار ناشر برگزیدۀ همایش کتاب سال حوزۀ علمیه شده و در همین مدت، بیش از ۳۵ جایزه فقط از همایش کتاب سال جمهوری اسلامی ایران گرفته است. یا آثار مؤسسۀ بوستان کتاب، با توجه به مخاطبان و برخی از آثارش که در مقایسه با پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، از سطح عمومی‌تری برخوردار هستند، در بسیاری از جشنواره‌ها و همایش‌ها، مانند کتاب فصل جمهوری اسلامی و کتاب دانشجو و همایش‌های دیگر، جوایزی را کسب کردند. البته که ما به کسب جوایز از جشنواره‌ها و همایش‌های مختلف بین‌المللی توجه داریم؛ اما توجه اصلی ما به استانداردسازی کتاب است. معمولاً وقتی کتاب از استاندارد خوبی برخوردار است، توجه خواص و عوام را به خودش جلب می‌کند. از حیث توجه خواص هم مسلماً در جشنواره‌ها، در فهرست آثار برگزیده قرار می‌گیرد و بسیاری از این جوایز را کسب می‌کند.

در دوازده سالی که مدیر مجموعۀ نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و مؤسسۀ بوستان کتاب هستم، این دو نشر شاید بیش از دویست جایزۀ ملی و بین‌المللی را برای آثارشان در جشنواره‌ها و همایش‌های مختلف کسب کرده‌اند. این معیار بسیار خوبی برای نشان‌دادن کیفیت آثار پژوهشی مجموعۀ دفتر تبلیغات اسلامی است.

در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، غرفۀ بوستان کتاب همواره یکی از غرفه‌های پررفت‌وآمد بوده است. بوستان کتاب آیا برنامه‌ای برای ارتباط مستمر با مخاطبانش دارد؟ آیا برای مشتریان وفادارتان برنامه‌ای داشته‌اید؟

پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و مؤسسۀ بوستان کتاب، هر دو سایت‌های بسیار خوبی برای آثارشان دارند. گذشته از اینکه ما در بیشتر پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی کانال داریم و با مخاطبانمان مرتبطیم، پایگاه اطلاع‌رسانی و فروشگاه اینترنتی کتابمان بسیار فعال است. در حال حاضر، از یک سو، مخاطبان می‌توانند کتاب‌های مجموعۀ دفتر تبلیغات را، چه به‌شکل فیزیکی و چه به‌شکل الکترونیکی، از سایت بخرند. از سوی دیگر، این امکان را فراهم کرده‌ایم تا کتاب‌های ناشران هم‌سو و آثار هم‌تراز و باکیفیت علوم انسانی و اسلامی، روی سایت و پایگاه اطلاع‌رسانی و فروشگاه الکترونیکی کتابمان در دسترس علاقه‌مندان باشد. بنابراین، ارتباط همچنان برقرار است.

پیش از بیماری کرونا، در بیشترِ نمایشگاه‌های استانی شرکت می‌کردیم و حضور بسیار پررنگی در نمایشگاه‌های بین‌المللی، به‌خصوص در کشورهای عربی داشتیم. این باعث شناخته‌شدن نشان بوستان کتاب و نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بوده و هست. همچنین، به ما کمک کرده است تا بتوانیم آثار ممتازمان را در عرصۀ بین‌الملل عرضه کنیم. مجموعۀ دفتر تبلیغات اسلامی، از هفت‌هزار عنوانی که از ابتدا منتشر کرده است، بیش از ششصد اثر فقط به زبان عربی دارد و همین باعث شده است تا ما برای شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی، دست پری داشته باشیم. با توجه به جذابیت بیرونی و ظاهری بسیاری از کتاب‌هایمان که کیفیت چاپ و نشر ایران را به رخ همگان می‌کشد، محتوای خوب این کتاب‌ها هم تأثیرگذار است. بسیاری از کشورها هر سال منتظرند تا تازه‌ترین پژوهش‌های ما را در حوزۀ فقه، کلام، فلسفه و عرفان مطالعه کنند و ببینند چه کتاب‌های جدیدی در ایران منتشر شده است. عموماً این کتاب‌های عربی را از مجموعۀ نشر دفتر تبلیغات اسلامی سراغ می‌گیرند.

انتشارات بوستان کتاب یکی از مراکز مهم تأمین محتوا در حوزۀ متون دینی است و آثار ارزشمندی را تا کنون، به چاپ رسانده است. مهم‌ترین دلایل بقا و پایداری بوستان کتاب در تولیدات علمی و دینی چیست؟

الحمدلله، با توجه به کتاب‌‌های بسیار خوبی که در این سال‌ها در مجموعۀ ما منتشر شده است، اعتماد خوبی هم بین ما و نویسندگان فرهیخته و شناخته‌شدۀ ایران عزیز به وجود آمده است؛ بنابراین، یکی از دلایل موفقیتی که مجموعۀ نشر ما دارد، پژوهش‌های بسیار خوبی است که نویسندگان خوب به بوستان کتاب و پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی می‌سپارند. همین، مجموعۀ نشر ما را وزین می‌کند.

از سوی دیگر، مجموعۀ نشر دفتر تبلیغات اسلامی یک مجتمع است؛ یعنی هم ناشر است و دفتر نشر دارد، هم آماده‌سازی و چاپ و نشر بسیاری از آثار را به عهده دارد. به علاوه، عرضه و توزیع آثار خود و نزدیک به صد ناشر هم‌عرض خودش را در حوزۀ علوم انسانی و اسلامی انجام می‌دهد. همچنین، چاپخانۀ بسیار خوب و مجهزی را در اختیار دارد که مراحل پیش از چاپ و پس از چاپ را در همین مجتمع انجام می‌دهد و همین باعث می‌شود که هزینه‌های تولید ما به نسبت کمتر شود و توان ما را در رقابت با ناشران دیگر افزایش دهد.

در این ایام، با وجود کمبود نقدینگی شدید بین ناشران و مشکلات کاغذ و تحریم و داستان‌های دیگر که همه بیشتر از من می‌دانند، تلاش کردیم بهای پشت جلد کتاب‌هایمان از ناشران دیگر ارزان‌تر باشد تا طلبه‌ها و دانشجویان و مخاطبان ما با پرداختن قیمت کمتری بتوانند این کتاب‌ها را بخرند. این به مخاطبان ما کمک می‌کند تا کتاب‌ها را راحت‌تر تهیه کنند. با وجود اینکه خودگردان هستیم و ریالی نه از دفتر تبلیغات اسلامی و نه از دولت و نه از جای دیگری حمایت نمی‌شویم، سیاست کلی ما بحث فرهنگی است. در قدم اول، همین که پژوهشی را که برای مخاطب تهیه کرده‌ایم، به دستش برسد و بتواند استفاده کند، وظیفه‌مان را انجام داده‌ایم و این ما را خشنود و خرسند می‌کند. بنابراین، با همۀ تنگناهایی که وجود دارد، نگاه ما صرفاً اقتصادی نیست. نگاه ما بیشتر فرهنگ و فرهنگ‌‌سازی است. این است که ما را به فعالیت‌های بیشتر ترغیب می‌کند.

گذشته از توجه به محتوای آثار، ما به‌طور جدی، به ظاهر و استاندارد کتاب‌سازی در صفحه‌آرایی، ویرایش، نمایه‌پردازی و طراحی جلد و حتی پشت‌جلدنویسی کتاب‌ها توجه داریم و برایمان مهم است که کتاب در نهایتِ استاندارد ارائه شود. این فرم و محتوای خوب باعث شده تا کتاب‌های ما یک سروگردن از کتاب‌های ناشران دیگر بالاتر باشند و توجه‌ها را بیشتر به خودشان جلب کنند.

ارتباط شما با مجموعه‌هایی که فعالیت‌های تربیتی و آموزشی دارند، چگونه است؟ آیا در تولیدات خود به نیاز مخاطبان این حوزه نیز توجه می‌کنید؟

بسیاری از آثار ما، به این دلیل که نویسندگانشان مدرسان بزرگ حوزه و دانشگاه هستند، جنبۀ آموزشی هم پیدا کرده‌اند و چه بخواهیم و چه نخواهیم، به متون درسی حوزه و دانشگاه تبدیل شده‌اند. بنابراین، بخش اعظمی از مخاطبان کتاب‌های مجموعۀ دفتر تبلیغات اسلامی، چه نشر بوستان کتاب و چه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، دانشجویان و طلبه‌های علوم دینی هستند.

به‌طور خاص، با نهادهای تربیتی و آموزشی همکاری‌های بسیار خوبی داریم. عموماً با معاونت‌های پژوهشی برخی از سازما‌ن‌ها، بر اساس معاهده‌ها و تفاهم‌نامه‌هایی که بین دفتر تبلیغات اسلامی با وزارتخانه‌ها و سازمان‌های فرهنگی منعقد شده، همکاری داریم. مثلاً در چند روز گذشته، هفتۀ گرامیداشت سالمندان بود. ما کتابی را در خصوص سبک زندگی سالمندی، با توجه به آیات قرآن و روایات، در شکل و شمایل خوب منتشر کردیم و در اختیار بخشی خاص در سازمان بهزیستی قرار دادیم. سازمان‌های دیگر هم همین طور. با سازمان‌هایی که درخواست همکاری می‌کنند، یا کتاب ما با سیاست‌های آن‌ها همراه است، همکاری بسیار خوبی داریم؛ مثلاً در حوزۀ آسیب‌شناسی امر به معروف و نهی از منکر، به‌تازگی کتابی از یکی از نویسندگان خوب منتشر کرده‌ایم که بازخورد بسیار خوبی داشت و در ستاد امر به معروف و نهی از منکر هم از کتاب استقبال خوبی شد. یا کتاب‌هایی که مجموعۀ ما در حوزۀ عفاف و حجاب منتشر کرده است، شاید بیش از سی عنوان مستقل باشد که بعید می‌دانم سازمان یا ارگان و ناشری در این حوزه خوب کار کرده باشد.

این گنجینۀ غنی پژوهشی برای کسانی است که در این حوزه‌ها می‌خواهند کار کنند و راهبرد و راهکار ارائه و سیاست‌گذاری کنند. این‌ها پژوهش‌های آماده‌ای است که می‌تواند کمک‌کننده باشد.

یکی از دیگر کسانی که در حوزۀ آموزش و تربیت بسیار فعال است، آقای رضا فرهادیان است که ما تا امروز، بیش از پنجاه عنوان اثر از ایشان منتشر کرده‌ایم. مخاطبان اصلی کتاب‌های ایشان مربیان، پدران و مادران و دانش‌آموزان هستند و همۀ مسائل آموزشی و تربیتی و پرورشی متناسب با دانش‌آموزان را در خود دارد و از جمله کتاب‌های بسیار پرمخاطب و پرفروش مجموعۀ بوستان کتاب است. این تعامل خوبِ ما را برای فرهنگ‌سازی در حوزۀ آموزش و پرورش و مسائل تربیتی نشان می‌دهد.

بوستان کتاب در حوزۀ کودک نیز فعال بوده و آثار متعددی چاپ کرده است. توجه به تولیدات کودک با رویکردهای دینی چقدر اهمیت دارد؟ اقبال عمومی به این آثار را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بله. مؤسسۀ بوستان کتاب تا امروز، بیش از 350 اثر در حوزۀ کودک و نوجوان منتشر کرده است. البته کتاب‌های تربیتی دربارۀ کودک و نوجوان، ارتباط با جوانان و آسیب‌شناسی مرتبط با جوانان هم منتشر کرده‌ایم؛ ولی در عین حال، کتاب‌‌های داستانی‌ که برای کودک منتشر شده باشد، بیش از 350 عنوان مستقل است. از این نظر بوستان کتاب، به‌عنوان ناشر کودک و نوجوان هم مطرح است. الحمدلله، سالیان سال است که در این عرصه موفق بوده؛ اما چند سالی است به‌سبب هزینۀ سنگین تصویرسازی و چاپ خاص و کیفیت کاغذی که برای تولید کتاب‌های کودک و نوجوان نیاز است، متأسفانه کمی عقب نشسته و نتوانسته‌ایم آن‌چنان که باید و شاید، در این حوزه کار کنیم.

بسیاری از ناشرانی که در حوزۀ کودک و نوجوان کار می‌کنند، عموماً به‌سمت ترجمه رفته‌اند؛ یعنی کتاب ترجمه را منتشر می‌کنند که کار بسیار راحتی است. به‌دلیل اینکه کپی رایت در کشور ما وجود ندارد، متأسفانه ناشران راحت به خودشان اجازه می‌دهند کتاب‌های خارجی را منتشر کنند؛ زیرا ترجمۀ آن به‌علت حجم کم، راحت انجام می‌شود و تصویرسازی‌ها عموماً رایگان است؛ ولی اساس سیاست‌گذاری مجموعۀ بوستان کتاب بر ترجمه نیست؛ بر اتکا به نویسندگان داخلی است. برای همین، برای ما این بسیار هزینه‌بر است. ما عکس این مسئله را داریم؛ یعنی در حال حاضر، بسیاری از آثار ما به زبان آلمانی، عربی، اردو و آذری ترجمه و چاپ شده و تمام این کتاب‌ها با مجوز بوستان کتاب منتشر است. ناشر آلمانی، کتاب ما را با مجوز خریده و ما خودمان مجوز دادیم و کتاب‌های ما به آن زبان‌ها ترجمه و منتشر شده‌اند؛ اما این سیاست را نداریم که کتاب را از زبان‌های دیگر در اینجا ترجمه و منتشر کنیم؛ همان سبک و سیاقی که بسیاری از ناشران در پیش گرفته‌اند و البته هزینه‌اش‌ بسیار پایین است. ما به آن سمت‌وسو نرفته و نمی‌رویم.

برای همین است که تولید ما در حوزۀ کودک و نوجوان چند سالی است عقب نشسته و بسیار کند شده است. شاید ما در سال، در این حوزه یک یا دو عنوان کتاب نوبت اول چاپ نداشته باشیم؛ اما شاید سالانه، سی تا چهل عنوان از کتاب‌های این حوزه را بازچاپ می‌کنیم. تولید ما در حوزۀ کودک و نوجوان یک تا سه عنوان بیشتر نیست؛ چراکه هزینه‌های تولید در این حوزه بسیار سنگین است. به‌سبب اهمیتی که حوزۀ کودک برای مخاطبان ما داشت، یکی از فروشگاه‌های خوبمان را در مرکز شهر، نزدیک حرم مطهر حضرت فاطمۀ معصومهh در ابتدای خیابان ارم، به کودک و نوجوان اختصاص دادیم. در این فضا، بیش از هشت‌هزار عنوان کتاب بسیار خوب و همچنین نوشت‌افزار، بازی‌های فکری و اسباب‌بازی عرضه کرده‌ایم. الحمدلله، استقبال بسیار خوبی شده است؛ به‌خصوص در بخش کتاب؛ چون بسیاری از کتاب‌فروشی‌های فعلی، اسمشان کتاب‌فروشی است؛ اما بیشتر عرضه‌کنندۀ نوشت‌افزار و کالاهای لوکس و دکوری هستند؛ چه در قم و چه در تهران. اما ما سعی کردیم در فروشگاه کودک و نوجوان، حداقل ۷۰درصد از فضا را به کتاب اختصاص بدهیم و فکر نمی‌کنم مجموعه‌ای باشد که مثل فروشگاه ما، این حجم از تنوع کتاب را برای کودک و نوجوان داشته باشد. هشت‌هزار عنوان کتاب به مخاطب کمک می‌کند تا با هر ذائقه‌ای، از این کتاب‌ها استفاده کند و دست خالی از فروشگاه ما بیرون نرود. هدف ما این بوده است تا سرانۀ مطالعه را بین مردم افزایش دهیم؛ چراکه بسیاری از مخاطبان می‌گفتند کتاب‌های خوبی که ما دنبالش هستیم، یا نیست، یا برای یک یا دو کتاب باید به چندین فروشگاه سر بزنیم؛ اما در مجموعۀ ما برای همۀ سلایق کتاب فراهم شده است.

با توجه به تجربیات خوبتان در حوزۀ بین‌الملل، آیا برنامه‌ای برای ورود به بازارهای جهانی و فعالیت‌های بین‌المللی دارید؟

در حوزۀ بین‌المللی و شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب، باید به یک مسئله توجه کنیم. ماهیت بسیاری از نمایشگاه‌های بزرگ کتاب در دنیا، بیشتر از اینکه نمایشگاه و فروشگاه باشد، فروش رایت است؛ یعنی عرصه‌ای برای رایزنی، دیدن کتاب‌های جدید و خرید و فروش رایت؛ مثل نمایشگاه بزرگ کتاب فرانکفورت. یک سری از نمایشگاه‌ها هم هستند که جنبۀ فروشگاهی دارند؛ مثل نمایشگاه‌هایی که در عراق، عمان، دبی، مغرب عربی، مراکش، الجزایر و تونس برگزار می‌شود. یعنی ناشر کتابی را که می‌برد، همان جا در ارتباط با مخاطبان می‌فروشد. با توجه به فاصلۀ پولی ما با عموم ارز‌های دنیا و متأسفانه بی‌ارزشی پول ما، هر جنسی که از ایران در بازارها عرضه شود، هم برای مخاطبان ما مطلوب و خرسندکننده است، هم برای تولیدکنند‌ه‌‌ها که ناشران هم می‌توانند جزو آن‌ها باشند.

مسئله‌ای که وجود دارد، این است که ریسکش بالا است. هزینۀ شرکت در این نمایشگاه‌ها، برای یک ناشر عمانی یا اماراتی چندان نیست؛ اما شما اگر بخواهید ده متر غرفه در نمایشگاه بیروت اجاره کنید، باید هزار دلار هزینه کنید. هزار دلار به پول امروز، نزدیک به 27میلیون تومان است. این واقعاً سخت است و ریسک بزرگی است. ضمن اینکه اگر بخواهید حداقل یک نفر متصدی غرفه داشته باشید، نزدیک به ده‌میلیون تومان باید برای بلیط رفت و برگشتش هزینه کنید. هزینۀ هتل و رفت‌وآمد هم دارد. در مجموع، باید نزدیک به هفتادمیلیون تومان برای حضور در نمایشگاه هزینه کنید. اینکه آیا این نمایشگاه آوردۀ ارزی خواهد داشت یا نه، واقعاً نگران‌کننده است.

در چنین موقعیتی، رایزنی‌های فرهنگی ما در این کشورها باید کمک کنند. این رایزنی‌ها، با ارتباطی که با وزارت فرهنگ این کشورها دارند، باید کمک کنند ناشران برگزیده‌ای که وزارت ارشاد یا کمیتۀ پشتیبانی از نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران معرفی‌شان می‌کنند، غرفۀ رایگان در اختیار بگیرند. همچنین، در حد امکان، بتوانند از فضای اقامتی رایزنی‌ها در این کشورها استفاده کنند و از حمایت بسیاری از نهادهای فرهنگی که وظیفۀ حمایت از ناشران فرهنگی و فرهنگ‌ساز را دارند، برخوردار شوند. باید یارانه‌ای به این ناشران پرداخت شود. در غیر این صورت، ناشران هیچ اقبالی برای شرکت در این نمایشگاه‌ها نشان نخواهند داد.

در حوزۀ کتاب الکترونیک و عرضۀ آثار از طریق سایت‌ها و بسترهای کتاب‌خوان، مسئله‌های اصلی ما درگاه‌های بانکی مرتبط با درگاه‌های بانکی بین‌المللی است. چون ما به‌علت تحریم‌ها، امکان درگاه بانکی بین‌المللی را نداریم، امکان خرید هم وجود ندارد. البته ما کارهایی کرده و تعاملاتی با کشورهای دوست و همسایه انجام داده‌ایم؛ اما کافی نیست و باز هم مشکلات خاص خودش را دارد. امیدوارم تحریم‌های ظالمانه‌ای که بر ایران تحمیل شده، به‌زودی به پایان برسد و فرجام خوبی برای مردم ایران داشته باشد. آن موقع است که می‌توانیم در حوزۀ فروش کتاب‌ها به‌شکل الکترونیک و از طریق سایت و پایگاه‌هایی که معرفی خواهیم کرد، موفق شویم.

مهم‌ترین مشکلات و موانع تولیدات دینی در کشور چیست؟ مدیران فرهنگی کشور، چه در وزارت ارشاد، چه در سازمان تبلیغات و چه در صداوسیما، چگونه می‌توانند به این حوزه کمک کنند؟

در حوزۀ نشر، پیش از هر چیز کپی رایت اهمیت دارد. ممکن است شما بگویید کاغذ و زینک و اقلام اولیه مهم است؛ ولی باورکنید ابتدا آنچه در حوزۀ نشر اهمیت دارد، کپی رایت و محترم‌شمردن حقوق مادی و معنوی فرد و سازمانی است که زحمت کشیده و هزینه کرده و روی کتابی سرمایه‌گذاری کرده است. بسیاری از کتاب‌های ما در سایت‌ها و کانال‌ها، بدون توجه به حقوق مادی معنوی ناشر و مؤلف، در حال پخش است. بسیاری از این سایت‌ها و پایگاه‌ها، عناوین دینی هم دارند؛ ولی این کار خلافی است که در حال انجام است و ما هم انرژی نداریم که هر روز تماس بگیریم، لایحه بنویسیم، شکایت و پیگیری کنیم. اگر این‌گونه باشد، کاملاً از کار می‌افتیم و متوقف می‌شویم.

مسئلۀ دوم این است که بسیار از آثاری که در این حوزه‌ها تولید می‌کنیم، مرجع و از پژوهش‌های بنیادی است و البته خاص کتابخانه‌ها. با توجه به حجم زیادشان، کتابی نیستند که مخاطب عام آن‌ را بخرد و بخواهد در خانه‌اش داشته باشد. مثلاً مجموعه آثار شیخ‌بهایی که ۲۵ جلد است، کتاب قشنگ و زیبایی است. یا مثلاً مجموعه آثار شهید اول یا شهید ثانی که 21 و بعد 30 مجلد است، کتاب‌های فاخر و سترگی است. یا مثلاً کتاب تفسیر قرآن و تفسیر شمس آقای بروجردی که ما یکی‌دو سال پیش منتشرش کردیم. این‌ها کتاب‌های بسیار خوبی هستند؛ ولی به نسبت حجم و بهایی که روی آن‌ها می‌خورد، کتاب‌هایی نیستند که عامۀ مردم توان خریدشان را داشته باشند. این‌ها آثاری هستند که به آن‌ها «کتابخانه‌ای» گفته می‌شود؛ یعنی وزارت فرهنگ و ارشاد باید توجه ویژه‌ای به این دست کتاب‌ها نشان دهد و آن‌‌ها را برای کتابخانه‌های عمومی و تخصصی کشور بخرد. اگر این کار انجام نشود، از یک طرف، مخاطبان عام ما توان خرید ندارند و از طرف دیگر، کتاب دچار رکود خواهد شد. در هریک از این آثار که عرض کردم، یک ناشر بیش از سیصد تا ششصدمیلیون تومان سرمایه‌گذاری می‌کند. اگر یک یا دو بار سرمایه‌گذاری کند و به نتیجه نرسد و حداقل سرمایه‌‌اش برنگردد، دیگر حاضر نیست روی پژوهش‌های سترگ و ارزشمند سرمایه‌گذاری کند. در واقع، ضرری خواهد بود که دودش به چشم فرهنگ خود ما خواهد رفت و بعد از مدتی، عرصۀ نشر کشور از پژوهش‌های ارزشمند خالی می‌شود. آن موقع، باید کمیته‌هایی تشکیل دهیم و بگوییم چرا کشور ما همچون گذشته و دهۀ نود یا هشتاد، پژوهش‌های خوب ندارد و چرا پژوهشگران ما کار خوب ندارند.

بحث دیگری که وجود دارد، معرفی این آثار است. باید در مجموعۀ صداوسیما و خبرگزاری‌ها، رصد کتاب هم انجام شود. البته ما برای این کار مهم خبرگزاری کتاب داریم؛ اما به‌تنهایی کافی نیست. در مجموعۀ صداوسیما، لازم است به شبکۀ فرهیخته‌ای مثل شبکۀ چهار یا شبکه‌های دیگر، یارانه‌ای بابت تبلیغ کتاب‌ها بدهند و کتاب‌های خوب معرفی و تبلیغ شود؛ چون برای ناشر، منتشرکردن کتاب جنبۀ اقتصادی ندارد. در این وضعیتِ گرانی کاغذ و کمبود نقدینگی، اگر اندک سرمایه‌اش را در جای دیگری سرمایه‌گذاری کند، بهرۀ مادی بیشتری خواهد برد؛ بنابراین، لازم است رسانۀ ملی، آثار را معرفی و تبلیغ کند. اگر این کار انجام شود، این مجموعه‌ها به فرهنگ‌سازی که هدف همۀ ماست، کمک خواهند کرد. مخاطبان هم با این آثار آشنا می‌شوند. در این صورت، ان‌شا‌ءالله بستری فراهم می‌شود و سرمایه‌های هرچند اندک این ناشران که از تأثیرگذاران جریان فرهنگ کشور هستند، زودتر برمی‌گردد و آن‌ها خشنودتر و دلگرم‌تر، آثار ارزشمند بیشتری را تولید خواهند کرد.